اقتصاد کشاورزی
حسین فولادی؛ حمید امیرنژاد؛ سمیه شیرزادی لسکوکلایه
چکیده
در دهه اخیر مسئله تغییر اقلیم به یکی از معضلات مطرح جهانی تبدیل شده و به‌ویژه زیربخش زراعی را تحت تأثیر خود قرار داده است. تداوم کشاورزی بدون توجه به بحران کمآبی اثرات نامناسبی بر پایداری این بخش داشته است. از طرف دیگر، اثر مخربی که کاربرد بیش از حد نهادههای شیمیایی بر آب، خاک، تنوع زیستی، سلامت بومنظام‌ها و موجودات زنده داشته ...
بیشتر
در دهه اخیر مسئله تغییر اقلیم به یکی از معضلات مطرح جهانی تبدیل شده و به‌ویژه زیربخش زراعی را تحت تأثیر خود قرار داده است. تداوم کشاورزی بدون توجه به بحران کمآبی اثرات نامناسبی بر پایداری این بخش داشته است. از طرف دیگر، اثر مخربی که کاربرد بیش از حد نهادههای شیمیایی بر آب، خاک، تنوع زیستی، سلامت بومنظام‌ها و موجودات زنده داشته غیرقابل انکار میباشد. بههمین دلیل، خلأ استفاده از مدل کارآمدی که بتواند به‌طور هم‌زمان تمام جوانب اقتصادی و محیطزیستی را تأمین نماید کاملاً احساس می‌شد. هدف از این مطالعه، ارائه الگوی کشت بهینه با استفاده از تلفیق روشهای برنامهریزی آرمانی و خاکستری بود. بدین منظور بهره‌برداران زیربخش زراعی حوضه آبریز تجن بهعنوان جامعه آماری و برنج دانهبلند مرغوب، برنج دانهبلند پرمحصول، گندم، جو، کلزا و ذرت بهعنوان محصولات آبی منتخب تعیین شدند. در این راستا، اطلاعات سری زمانی از تجمیع میانگین دادههای 401 آبادی طی سالهای 1400- 1396 گردآوری شد. یافته‌ها بیانگر آن بود که در شرایط فعلی، مصرف بیرویه در استفاده از نهادههای شیمیایی و آب آبیاری منطقه تجن وجود دارد. مدل آرمانی-خاکستری با لحاظنمودن عدم قطعیت در شرایط اقتصادی و آب و هوایی، منجر به ایجاد همپوشانی بین آرمان‌های اقتصادی و محیطزیستی و در نتیجه افزایش 2 درصدی در میانگین سود ناخالص و صرفهجویی 23، 52 و 21 درصدی در مصرف کودهای شیمیایی، سموم کشاورزی و آب آبیاری شد. در پایان پیشنهاد شد با ترویج مبازره بیولوژیک با آفات و توزیع نهادههای زیستی، مصرف نهادههای شیمیایی کنترل شود و مروجان کشاورزی نیز منافع حاصل از اصلاح الگوی کشت را در خصوص حصول سود بیشتر تشریح نمایند.
اقتصاد کشاورزی
خدیجه عبدی رکنی؛ سمیه شیرزادی لسکوکلایه؛ حمید امیر نژاد
چکیده
محدود بودن منابع انرژی فسیلی و مشکلات ناشی از انتشار گازهای گلخانه‌ای حاصل از آن، ضرورت مصرف انرژیهای تجدیدپذیر را بر همگان روشن ساخته است. بر همین اساس در تحقیق حاضر سعی شده است، با استفاده از مدل چندهدفه، الگوی کشت بهینه زراعی و سبد بهینه مصرف انرژی در اراضی کشاورزی بهگونهای که منافع حاصل از تولید محصولات زراعی کشاورزان ...
بیشتر
محدود بودن منابع انرژی فسیلی و مشکلات ناشی از انتشار گازهای گلخانه‌ای حاصل از آن، ضرورت مصرف انرژیهای تجدیدپذیر را بر همگان روشن ساخته است. بر همین اساس در تحقیق حاضر سعی شده است، با استفاده از مدل چندهدفه، الگوی کشت بهینه زراعی و سبد بهینه مصرف انرژی در اراضی کشاورزی بهگونهای که منافع حاصل از تولید محصولات زراعی کشاورزان با تکیه بر استفاده از منابع انرژی تجدیدپذیر و کاهش مصرف سوخت منابع انرژی فسیلی مورد استفاده در سیستم آبیاری، تعیین شود. جامعه آماری پژوهش، زارعین منطقه بیشه جنوبی شهرستان بابل می‌باشند. دادههای مربوطه از طریق اداره جهاد کشاورزی منطقه و سازمان ساتبا، در سال 1400 به صورت خام جمعآوری شد. نتایج مطالعه، در وضعیت ترکیب انرژی تجدیدپذیر با انرژی فسیلی در پمپاژ آب آبیاری، کشت محصولات شالی طارم، شالی شیرودی، سویا، و ذرت بهترتیب با سطح کشت 44/0، 30/0، 16/0 و 10/0 در هکتار را بهعنوان مقادیر بهینه پیشنهاد میکند. با اجرای الگوی پیشنهادی، سود زارعین منطقه بهازای هر هکتار از 49/536 به 41/538 میلیون ریال نسبت به وضعیت عدم لحاظ انرژی تجدیدپذیر در الگوی جاری، افزایش مییابد. سبد بهینه مصرف انرژی بهصورت ترکیب بهکارگیری انرژی خورشیدی و انرژی فسیلی، 2690 کیلووات ساعت بهدست آمد، که از این مقدار، 82 درصد به انرژی فسیلی و 18 درصد به انرژی خورشیدی اختصاص دارد. همچنین، براساس نتایج، با انتخاب سیستم پمپ ترکیبی فسیلی-خورشیدی و همچنین کاهش سطح کشت شیرودی و افزایش سطح طارم، سویا و ذرت نسبت به الگوی فعلی منطقه در شرایط عدم استفاده از انرژی تجدیدپذیر بهعنوان منبع سوخت آبیاری، 18 درصد از میزان انتشار گازهای گلخانه‌ای صرفهجویی خواهد شد. لذا، تشویق و حمایت دولت از کشاورزان در زمینه استفاده از منابع انرژیهای تجدیدپذیر در تأمین سوخت کشاورزی میتواند در کاهش زیانهای محیطزیستی ناشی از کشاورزی نقش بهسزایی داشته باشد.
اقتصاد کشاورزی
حمید امیرنژاد؛ ساره حسینی
چکیده
پرداخت برای خدمات اکوسیستم (PES) جنگل از ابزارهای اقتصادی مدیریت و حفاظت از جنگل جهت بهبود کارکردها و خدمات اکوسیستمی آن بهشمار میرود. هدف از این مطالعه بررسی ترجیحات ساکنین خسارتدیده سیلهای اخیر استان مازندران در قالب طرح پرداخت برای خدمات اکوسیستم (PES) و شناسایی عوامل مؤثر بر پذیرش طرحPES جهت کاهش خسارات ناشی از سیل توسط ...
بیشتر
پرداخت برای خدمات اکوسیستم (PES) جنگل از ابزارهای اقتصادی مدیریت و حفاظت از جنگل جهت بهبود کارکردها و خدمات اکوسیستمی آن بهشمار میرود. هدف از این مطالعه بررسی ترجیحات ساکنین خسارتدیده سیلهای اخیر استان مازندران در قالب طرح پرداخت برای خدمات اکوسیستم (PES) و شناسایی عوامل مؤثر بر پذیرش طرحPES جهت کاهش خسارات ناشی از سیل توسط حفاظت اکوسیستم جنگلی هیرکانی است. بهمنظور نیل به این هدف، از روش آزمون انتخاب و مدل اقتصادسنجی لاجیت چندجملهای استفاده گردید. ویژگیهای مورد بررسی در این روش شامل مدیریت جنگل، عملیات آبخیزداری، مدیریت کاربری اراضی (جلوگیری از تغییر کاربری اراضی جنگلی)، روش پرداخت، طولمدت قرارداد و مقدار پرداخت (قیمت) بوده است. نمونه آماری این پژوهش شامل ساکنین خسارتدیده سیلهای اخیر (سالهای 1397 تا اواخر 1399) در سه بخش مرکز، شرق و غرب استان مازندران است. دادههای پژوهش بهصورت پیمایش میدانی، نمونهگیری تصادفی و با تکمیل 110 پرسشنامه آزمون انتخاب در تابستان 1399 جمعآوری شد. متغیرهای اجتماعی- اقتصادی در این تحقیق شامل هفت متغیر سن، جنسیت، شغل، تحصیلات، میزان آگاهی از PES، مخارج و درآمد خسارتدیدگان است. بر اساس نتایج این پژوهش، بیشترین میزان تمایل به پرداخت هر خانوار خسارتدیده برای حفظ اکوسیستم جنگلی هیرکانی جهت کاهش سیلاب برای ویژگیهای روش پرداخت و طولمدت قرارداد بهترتیب برابر با 150150 و 68190 ریال در ماه بوده است. نتایج این مطالعه نشان داد خسارتدیدگان، پرداخت نقدی طولانیمدت را جهت حفظ اکوسیستم جنگل برای کاهش سیلاب ترجیح میدهند. همچنین، نتایج بررسی اثر متغیرهای مختلف اجتماعی- اقتصادی بر تمایل به پرداخت خسارتدیدگان نشان داد که متغیرهای سن، جنسیت، تحصیلات، مخارج، درآمد و میزان آگاهی از PES اثر مثبت مستقیم بر تمایل به پرداخت افراد دارند. لذا، پیشنهاد میگردد در اجرای طرح PES در استانهای شمالی، متغیرهای مذکور در برنامههای حفاظت جنگل جهت مشارکت مردم در این‌گونه پروژه‌ها لحاظ گردد.
اقتصاد کشاورزی
حمید امیرنژاد؛ امیر مهرجو؛ محمدهادی اسکندری نسب
چکیده
فعالیت‌های انسان قرن‌هاست که منجر به تخریب جنگل‌ها شده است. در قرن بیست و یکم، جنگل‌زدایی یکی از عوامل اصلی تغییرات آب‌وهوا بوده است؛ چراکه جنگل‌ها از دلایل اصلی کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای هستند. در نیم‌قرن گذشته کشورهای نیمه جنوبی قاره آسیا به دلیل تغییر ساختار اقتصادی، افزایش جمعیت و گسترش جهانی‌شدن، متحمل خسارت‌های عظیمی ...
بیشتر
فعالیت‌های انسان قرن‌هاست که منجر به تخریب جنگل‌ها شده است. در قرن بیست و یکم، جنگل‌زدایی یکی از عوامل اصلی تغییرات آب‌وهوا بوده است؛ چراکه جنگل‌ها از دلایل اصلی کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای هستند. در نیم‌قرن گذشته کشورهای نیمه جنوبی قاره آسیا به دلیل تغییر ساختار اقتصادی، افزایش جمعیت و گسترش جهانی‌شدن، متحمل خسارت‌های عظیمی از مناطق جنگلی شده است. بر همین اساس در این پژوهش، عوامل اقتصادی اجتماعی مؤثر بر تخریب جنگل با توجه به دادههای موجود در 18 کشور منتخب در نیمه جنوبی قاره آسیا بین سالهای 2005 تا 2015 با استفاده از اقتصادسنجی فضایی بررسی شد. نتایج آزمون‌های همبستگی فضایی نشان داد که نادیده گرفتن اثرات همبستگی فضایی باعث خطای تخمین برازش میشود؛ همچنین نتایج برآورد مدل، فرضیه منحنی محیطزیستی کوزنتس برای کشورهای منتخب را با نقطه عطف 5107 دلار تأیید میکند. مطابق با یافتههای تحقیق، افزایش تولید ناخالص داخلی سرانه در سایر کشورها از طریق تحرک بین منطقهای نهادههای تولید موجب افزایش جنگل‌زدایی در کشور مورد نظر میشود. افزایش نرخ ارز در سایر کشورها به دلیل افزایش واردات محصولات جنگلی از سایر کشورها و عدم قطع منابع جنگلی داخلی موجب کاهش جنگل‌زدایی در کشور مورد نظر میگردد. افزایش تراکم جمعیت و بیکاری در سایر کشورها به دلیل کاهش فرصتهای شغلی در سایر کشورها و افزایش مهاجرت به کشور مورد نظر و بهدنبال آن افزایش تقاضا برای غذا و افزایش تقاضای زمین باعث افزایش جنگل‌زدایی در کشور مورد نظر شده است. در نهایت افزایش متغیر شاخص توسعه انسانی باعث کاهش جنگل‌زدایی در کشور مورد نظر شده است؛ ولی تغییر این متغیر در سایر کشورها تأثیری بر جنگل‌زدایی کشور مورد نظر نداشته است؛ لذا در دنیایی با رشد اقتصادی فزاینده، پیشنهاد میشود بهمنظور تضمین جلوگیری از تخریب جنگل‌ها در بهبود شاخص توسعه انسانی؛ ریشهکنکردن معضل بیکاری و ریشهکنکردن فقر تلاش‌ها مضاعف گردد. همانطور که نتایج این مطالعه نشان داد جمعیت تأثیر مستقیم و معنیدار بر جنگل‌زدایی در کشورهای منتخب داشت و با توجه به افزایش رشد جمعیت در سالهای مختلف، پیشنهاد میشود به مسئله جمعیت با نگاه به الزامات توسعهی پایدار توجه بیشتری شود تا کاهش تخریب محیطزیست بهخصوص جنگل‌زدایی را به همراه داشته باشد. چراکه بر اساس نتایج این مطالعه عدم رشد سریع جمعیت موجب کاهش جنگل‌زدایی در کشورهای منتخب میگردد.
اقتصاد کشاورزی
فاطمه مزرعه؛ حمید امیرنژاد؛ علیرضا نیکوئی
چکیده
در سالهای اخیر مسأله تغییر اقلیم و گرمایش جهانی از طریق کاهش میزان بارش منجر به افزایش فراوانی و شدت خشکسالی و کمیابی آب در مناطق مختلف جهان ازجمله ایران شده است. بررسی میزان آبدهی سالانه رودخانه‌های واقع در حوضه آبریز قرسو (استان گلستان) نشان داد این حوضه نیز در سالهای اخیر با پدیده خشکسالی مواجه بوده و ازآنجاکه بخش اعظم آب مورد ...
بیشتر
در سالهای اخیر مسأله تغییر اقلیم و گرمایش جهانی از طریق کاهش میزان بارش منجر به افزایش فراوانی و شدت خشکسالی و کمیابی آب در مناطق مختلف جهان ازجمله ایران شده است. بررسی میزان آبدهی سالانه رودخانه‌های واقع در حوضه آبریز قرسو (استان گلستان) نشان داد این حوضه نیز در سالهای اخیر با پدیده خشکسالی مواجه بوده و ازآنجاکه بخش اعظم آب مورد نیاز تالاب میانکاله از رودخانه قره‌سو تأمین میشود برداشت آب برای مصارف زراعی، خانگی و صنعتی تأثیر عمده‌ای بر اکوسیستم تالاب میانکاله خواهد داشت. با توجه به اینکه کشاورزی عمده‌ترین فعالیت اقتصادی استان و بزرگترین مصرف‌کننده آب و نیز، تأمین‌کننده امنیت غذائی در منطقه است، لذا کاهش مصرف آب آبیاری میتواند آب اضافی مورد نیاز برای حفاظت تالاب را فراهم کند. در این مطالعه برای تأمین آب موردنیاز تالاب میانکاله در مجاورت حوضه آبریز قره‌سو در سناریوهای نرمال و خشکسالی و کمبود آب نسبت به شرایط پایه از یک الگوی بهینه‌سازی اقتصادی- هیدرولوژیکی توسعیافته برای مدیریت منابع آب در حوضه آبریز برقرارکننده پیوندی یکپارچه بین اجزای هیدرولوژیکی، اقتصادی، محیطزیستی و نهادی استفاده شد. نتایج مطالعه نشان داد که با توزیع بهینه آب در شرایط نرمال سطح زیر کشت کلیه محصولات زراعی یک درصد افزایش و منافع کل منطقه 3 درصد افزایش یافته و حداقل آب موردنیاز تالاب نیز تأمین شد. همچنین نتایج نشان داد که در شرایط خشکسالی و کمبود آب اگرچه مقدار آب در دسترس همه گره‌های تقاضاکننده نسبت به شرایط پایه کاهش یافته، اما از نظر اقتصادی سبب بهبود منافع ذی‌نفعان بهخصوص محیطزیست شد. همچنین، علی‌رغم کاهش سطح زیر کشت کلیه محصولات، حداقل مقدار آب برای حفظ تالاب میانکاله تأمین شد. لذا، توصیه میشود بهمنظور افزایش کارایی اقتصادی کشاورزان، ترویج الگوی کشت بهینه و کاربرد استراتژیهای کم‌آبیاری محصولات توسط مسئولین سازمان جهاد کشاورزی استان گلستان مورد توجه قرار گرفته و در شرایط خشکسالی از راهبردهای مناسب با خشکسالی جهت بهبود مدیریت منابع آب استفاده شود.
اقتصاد کشاورزی
مهسا تسلیمی؛ حمید امیرنژاد؛ سید مجتبی مجاوریان؛ حسین آزادی
چکیده
بهکارگیری انرژیهای تجدیدپذیر باتوجه به گستردگی و ماهیت آن در شرایط کنونی اقتصادی و محیطزیستی کشور و همچنین، وجود تحریمهای بینالمللی میتواند راه حل مناسبی برای کاهش آلودگی، مدیریت منابع طبیعی و محیطزیست و کاهش فشارهای هزینهای دولت محسوب شود. در این میان، یکی از مهمترین زیربخشهای اقتصاد که قابلیت و ظرفیت ...
بیشتر
بهکارگیری انرژیهای تجدیدپذیر باتوجه به گستردگی و ماهیت آن در شرایط کنونی اقتصادی و محیطزیستی کشور و همچنین، وجود تحریمهای بینالمللی میتواند راه حل مناسبی برای کاهش آلودگی، مدیریت منابع طبیعی و محیطزیست و کاهش فشارهای هزینهای دولت محسوب شود. در این میان، یکی از مهمترین زیربخشهای اقتصاد که قابلیت و ظرفیت بسیار مناسب توسعه و استفاده از انرژیهای تجدیدپذیر را دارد، بخش کشاورزی است. هدف از انجام این مطالعه، بررسی ترجیحات کشاورزان شهر ساری برای استفاده از انرژی خورشیدی بوده که به این منظور، از تکنیک آزمون انتخاب و روشهای لاجیت چندجملهای، لاجیت پارامتر تصادفی، کلاس پنهان و کلاس پنهان لاجیت پارامتر تصادفی استفاده گردید. جهت بررسی ترجیحات کشاورزان برای استفاده از انرژی خورشیدی، 98 پرسشنامه شامل 2352 مشاهده از کشاورزان در شهر ساری تکمیل گردید. مقایسه نتایج روشهای برازش شده نشان داد که بر طبق معیار خوبی برازش، روش کلاس پنهان لاجیت پارامتر تصادفی از سایر روشها بهتر میباشد. تمایل به پرداخت نهایی کشاورزان برای استفاده از انرژی خورشیدی در ساری با بهکارگیری روش لاجیت چندگانه برابر با 49/1002 ریال، روش لاجیت پارامتر تصادفی 85/546 ریال، روش کلاس پنهان 87/2628 ریال و روش کلاس پنهان لاجیت پارامتر تصادفی 72/970 ریال به ازای هر کیلووات بدست آمد و ناهمگنی ترجیحات کشاورزان در ساری تأیید شد. شناخت ویژگیهای مؤثر بر ترجیحات میتواند سیاستگذاران را در اتخاذ سیاست‌های جدید یاری رساند که بر این اساس، پیشنهاد میشود همانند بسیاری از کشورها، بهصورت دوره‌های 3 الی 4 ساله، بررسی در زمینه تمایل به پرداخت افراد و مطلوبیت آن‌ها تکرار شود تا تغییرات در ترجیحات افراد شناسایی گردد.
اقتصاد کشاورزی
پروا تنکبار؛ حمید امیرنژاد؛ سمیه شیرزادی لسکوکلایه
چکیده
رودخانه سفیدرود مهمترین رودخانه استان گیلان میباشد که در چند سال اخیر دچار آلودگیهای شدیدی شده است. برنامه پرداخت برای خدمات اکوسیستم یکی از روشهای بازاری حفاظت از محیط زیست میباشد که محبوبیت زیادی بهدنبال داشته است. بنابراین، در این پژوهش ترجیحات و تمایل به پرداخت مصرفکنندگان برنج برای پذیرش برنامه پرداخت برای ...
بیشتر
رودخانه سفیدرود مهمترین رودخانه استان گیلان میباشد که در چند سال اخیر دچار آلودگیهای شدیدی شده است. برنامه پرداخت برای خدمات اکوسیستم یکی از روشهای بازاری حفاظت از محیط زیست میباشد که محبوبیت زیادی بهدنبال داشته است. بنابراین، در این پژوهش ترجیحات و تمایل به پرداخت مصرفکنندگان برنج برای پذیرش برنامه پرداخت برای خدمات اکوسیستم رودخانه سفیدرود در استان گیلان بررسی شد. بدین منظور از روش آزمون انتخاب و مدلهای لاجیت با پارامترهای تصادفی و لاجیت کلاس پنهان بهره گرفته شد. اطلاعات مورد نظر از طریق مصاحبه حضوری و تکمیل پرسشنامه با 115 نفر از مصرفکنندگان برنج ساکن در محدوده رودخانه سفیدرود در سال 1398 بهدست آمد. نتایج حاصل از هر دو مدل، وجود ناهمگنی در ترجیحات را تأیید میکنند و متغیرهای سن، جنسیت و تحصیلات افراد از عوامل ناهمگنی شناخته شدند. نتایج حاصل از مدل کلاس پنهان و لاجیت پارامتر تصادفی نشان داد که بهترتیب ویژگیهای نحوه توزیع پرداختها و تعداد دفعات نظارت بر برنامه بالاترین اولویت را از نظر مصرفکنندگان داشتند. بنابراین، جهت مشارکت و اطمینان بیشتر مصرفگنندگان در چنین برنامههایی توصیه میگردد این ویژگیها در برنامه لحاظ گردند. حداکثر تمایل به پرداخت بهترتیب برای این دو ویژگی برابر با مقادیر 1347 و 3535 تومان بهدست آمد. مطابق با نتایج این پژوهش، پیشنهاد میشود در پیادهسازی برنامه PES از برنامههای کوتاهمدت با نظارت بالا استفاده شود، همچنین برنجکاران با سطوح درآمدی پایینتر در اولویت قرار گیرند. با توجه به اینکه مصرفکنندگان برای سازمان اجرائی خصوصی ترجیحات مثبت داشتند، بنابراین پیشنهاد میشود فرصتهای سرمایهگذاری در بخش خصوصی صورت گیرد.
اقتصاد کشاورزی
نازی حیدری ظهیری؛ حمید امیرنژاد؛ سمیه شیرزادی لسکوکلایه
چکیده
بروز کمآبی و مـصرف بیرویه نهادههای شیمیایی یکی از چالشهای عمدهی موجود در بخش کشاورزی محسوب میشود. در مطالعه حاضر، با استفاده از الگوی برنامهریزی ریاضی اثباتی و رهیافت حداکثر آنتروپی در محیط نرم‌افزار GAMS، سیاست‌های کاهش نهاده کود شیمیایی و آب بر واکنش کشاورزان حوضهی آبریز تجن در زمینه‌ی انتخاب الگوی کشت مناسب ...
بیشتر
بروز کمآبی و مـصرف بیرویه نهادههای شیمیایی یکی از چالشهای عمدهی موجود در بخش کشاورزی محسوب میشود. در مطالعه حاضر، با استفاده از الگوی برنامهریزی ریاضی اثباتی و رهیافت حداکثر آنتروپی در محیط نرم‌افزار GAMS، سیاست‌های کاهش نهاده کود شیمیایی و آب بر واکنش کشاورزان حوضهی آبریز تجن در زمینه‌ی انتخاب الگوی کشت مناسب برای سال 1397 مورد بررسی قرار گرفت. نتایج مطالعه نشان داد که اگرچه در سناریوهای کاهش 5، 10 و 15 درصدی مصرف آب و کود شیمیایی، سطح زیرکشت محصولات زراعی منطقه نسبت به سال پایه کاهش یافته، اما با مصرف کمتر نهاده کود و آب در سطح مزارع همراه است. محصول برنج و گندم بهدلیل صرفه اقتصادی بالاتر حاصل از هر هکتار، در شرایط کمآبی و کمبود نهاده کود با افت کمتر سطح زیرکشت همراه است. نتایج حاصل از بهبود شاخصهای پایداری نشان داد که الگوی کشت در سناریوهای کاهش کود در مقایسه با سناریوهای کاهش آب، تطبیق بیشتری با الگوی کشاورزی پایدار دارد. چنانچه در سناریوی کاهش 15 درصدی کود، کاهش ناچیز 041/0 درصدی منافع اقتصادی با بهبود شاخص مصرف کود شیمیایی (348/1 درصدی) و شاخص مصرف آب (319/0 درصدی) همراه است. از سوی دیگر، بهبود شاخصهای مصرف نهاده آب و کود شیمیایی، اولویت بیشتری نسبت به کاهش مطلوبیت انتظاری مشاهده شده در منطقه دارد که بر این اساس میتوان مطلوببودن تغییرات از نظر محیطزیست را تا اندازهای تأیید نمود.
اقتصاد کشاورزی
حمید امیرنژاد؛ سید علی حسینی یکانی؛ سید مجتبی مجاوریان؛ فاطمه کشیری کلائی؛ مهسا تسلیمی
چکیده
بهدلیل ویژگیهای بارز بخش کشاورزی، این بخش را میتوان محرکهی اقتصاد در چارچوب اقتصاد مقاومتی دانست. بهمنظور تحقق اقتصاد مقاومتی، بایستی ضمن تعیین بخشهای پایه بهمنظور سرمایهگذاری بهینه، چالشهای و پتانسیلهای پیشروی این بخش نیز شناسایی شوند. با توجه به قابلیتهای تولید محصولات کشاورزی در استان مازندران، ...
بیشتر
بهدلیل ویژگیهای بارز بخش کشاورزی، این بخش را میتوان محرکهی اقتصاد در چارچوب اقتصاد مقاومتی دانست. بهمنظور تحقق اقتصاد مقاومتی، بایستی ضمن تعیین بخشهای پایه بهمنظور سرمایهگذاری بهینه، چالشهای و پتانسیلهای پیشروی این بخش نیز شناسایی شوند. با توجه به قابلیتهای تولید محصولات کشاورزی در استان مازندران، در این مطالعه با استفاده از یک نوع تحلیل SWOT مبتنی بر رهیافت AHP که در آن اوزان نسبی بر خلاف مطالعات پیشین، از طریق یک مدل برنامهریزی ریاضی محاسبه میشود، به شناسایی مشکلات و فرصتهای موجود در زیربخش «زراعت و باغداری» بهعنوان مهمترین زیربخش کشاورزی پرداخته شد. برای استخراج مقایسات زوجی عوامل داخلی و خارجی، با کارشناسان و خبرگان زیربخش زراعت و باغداری سازمان و ادارات جهاد کشاورزی استان مازندران مصاحبه شد. در نهایت، با استفاده از رهیافت QSPM، راهبردهایی برای توسعه این زیربخش، اولویتبندی شد. برای تخمین نتایج نیز نرمافزارهای Excel و GAMS مورد استفاده قرار گرفت. نتایج SWOT در تحلیل عوامل داخلی و خارجی حاکی از آن بود که برای توسعهی زیربخش زراعت و باغداری در استان مازندران، استراتژیهای تهاجمی میتواند مفید باشد. همچنین، نتایج اولویتبندی راهبردهای از طریق رهیافت QSPM نیز نشان داد که با توجه به استراتژیهای تهاجمی، در زیربخش زراعت و باغداری، «افزایش تحقیقات بهنژادی تهاجمی»، «ایجاد پایانه‌های صادرات میوه و تره‌بار» و «توسعهی صنایع تبدیلی» بهعنوان راهبردهایی در جهت مقاومسازی اقتصاد استان میتوانند مدنظر قرار گیرند. با توجه به نتایج این تحقیق، راهکارهایی همچون استفاده از پژوهشگران و دانشآموختگان کشاورزی، حمایت و توسعهی صنایع تبدیلی و تکمیلی محصولات کشاورزی و توسعهی بازار و افزایش صادرات محصولات و فرآوردههای کشاورزی، پیشنهاد میشود.
سیده صدیقه احمدزاده؛ حمید امیرنژاد؛ سید علی حسینی یکانی
چکیده
هدف این مطالعه تعیین کارایی محیطزیستی شالیکاران استان گیلان با استفاده از تابع فاصله جهتدار و با در نظر گرفتن شرط تعادل مواد میباشد. دادههای مورد نیاز بهصورت میدانی و تکمیل پرسشنامه از 427 شالیکار جمعآوری گردید. نمونهگیری بر اساس روش نمونهگیری طبقهای تصادفی و تعیین حجم نمونه بر اساس فرمول کوکران صورت گرفت. ...
بیشتر
هدف این مطالعه تعیین کارایی محیطزیستی شالیکاران استان گیلان با استفاده از تابع فاصله جهتدار و با در نظر گرفتن شرط تعادل مواد میباشد. دادههای مورد نیاز بهصورت میدانی و تکمیل پرسشنامه از 427 شالیکار جمعآوری گردید. نمونهگیری بر اساس روش نمونهگیری طبقهای تصادفی و تعیین حجم نمونه بر اساس فرمول کوکران صورت گرفت. نتایج نشان داد که میانگین معیار کارایی با درنظرگرفتن مازاد مواد مغذی و بدون آن از نظر آماری اختلاف معنی‌داری با هم دارند بهطوری که لحاظنکردن مازاد مواد مغذی در مدل کارایی موجب شده که میزان کارایی به اندازه 17 درصد بیشتر از مقدار واقعی نشان داده شود. همچنین، بر اساس نتایج 4/82 درصد از شالیکاران مورد مطالعه از لحاظ فنی و 85 درصد از نظر محیطزیستی ناکارا بوده و واحدهایی که کارایی فنی بالایی داشتند از نظر محیطزیستی نیز کاراتر عمل کردند. بنابراین، نظارت و کنترل میزان کودهای مصرفی در مزارع، فرهنگسازی خرید و مصرف محصولات سالم و تشکیل کلاسهای توجیهی و آشنانمودن کشاورزان با خطرات مصرف بیش از حد کودهای شیمیایی جهت بهبود کارایی محیطزیستی شالیکاران استان گیلان ضروری میباشد.
محمد علی روشن فر؛ حمید امیرنژاد؛ حامد نجفی علمدارلو؛ بیژن نظری
چکیده
برداشت بیرویه از منابع آب زیرزمینی در سالهای اخیر موجب بدتر شدن وضعیت این منابع ارزشمند شده است. یکی از دشت‌های ممنوعه کشور که شاهد افت شدید سطح تراز آب زیرزمینی بوده است، دشت قزوین میباشد. امروزه سیاست‌های مختلفی به منظور حفاظت از منابع آب زیرزمینی در جهان رایج است. از جمله سیاست‌هایی که در کشور ما نیز برای صرفهجویی آب آبیاری ...
بیشتر
برداشت بیرویه از منابع آب زیرزمینی در سالهای اخیر موجب بدتر شدن وضعیت این منابع ارزشمند شده است. یکی از دشت‌های ممنوعه کشور که شاهد افت شدید سطح تراز آب زیرزمینی بوده است، دشت قزوین میباشد. امروزه سیاست‌های مختلفی به منظور حفاظت از منابع آب زیرزمینی در جهان رایج است. از جمله سیاست‌هایی که در کشور ما نیز برای صرفهجویی آب آبیاری و حفاظت منابع آب تأکید زیادی بر آن شده و در قانون برنامه پنجم توسعه نیز بدان اشاره شده است، اعطای کمک بلاعوض سامانه‌های آبیاری تحت فشار میباشد. در مطالعه حاضر تلاش شده است با تشکیل یک مدل ریاضی بهینه‌سازی پویا و معادله تعادل آب زیرزمینی در آن تأثیر اجرای این سیاست بر صرفهجویی آب توسط کشاورزان و حفاظت آب زیرزمینی در دشت قزوین ارزیابی گردد. نتایج این تحقیق نشان داد که با افزایش سهم پرداخت کمک بلاعوض سامانه آبیاری و در نتیجه بهبود کارایی آبیاری، مصرف کل آب سطحی و زیرزمینی در کل منطقه کاهش یافته و موجب صرفهجویی آب میشود. این نتیجه‌گیری برای پمپاژ آب زیرزمینی نیز صادق بود. لذا، اجرای این سیاست برای کاهش پمپاژ آب اثربخش تشخیص داده شد. از سوی دیگر، به علت کاهش نفوذ آب به عمق با افزایش سهم پرداخت دولت، کسری ذخیره آبخوان کاهش مییابد. به عبارت دیگر، اجرای این سیاست منجر به حفاظت از منابع آب زیرزمینی نمی‌شود و بررسی معیار هزینه- اثربخشی نشان داد که این سیاست برای حفاظت آب زیرزمینی اثربخش نمی‌باشد.
زهرا نعمت الهی؛ سید علی حسینی یکانی؛ حمید امیرنژاد
چکیده
طی سالهای اخیر، ابزاری نوین تحت عنوان بورس شاخصهای هواشناسی، جهت مقابله با ریسک تولید معرفی شده است که در بورس‌های مطرح دنیا مبادله میشود. با این حال، در داخل کشور تاکنون بحث بورس آب و هوا و طراحی و قیمتگذاری قراردادهای مبتنی بر شاخصهای هواشناسی، مطرح نشده است. لذا در پژوهش حاضر، به طراحی و قیمتگذاری قراردادهای قابل مبادله ...
بیشتر
طی سالهای اخیر، ابزاری نوین تحت عنوان بورس شاخصهای هواشناسی، جهت مقابله با ریسک تولید معرفی شده است که در بورس‌های مطرح دنیا مبادله میشود. با این حال، در داخل کشور تاکنون بحث بورس آب و هوا و طراحی و قیمتگذاری قراردادهای مبتنی بر شاخصهای هواشناسی، مطرح نشده است. لذا در پژوهش حاضر، به طراحی و قیمتگذاری قراردادهای قابل مبادله در این بورس پرداخته شده است. بدین منظور قراردادهای اختیار معامله دمایی بر پایه شاخص GDD جهت مبادله در بورس انتخاب شده است. جهت بررسی ارتباط عملکرد و دمای دوره رشد از دادههای تولید دو محصول گندم و برنج و همچنین دادههای هواشناسی شیراز طی سالهای 95- 1361 استفاده شده است. در نهایت با استفاده از شبیهسازی روزانه فرآیند دمای شیراز، غرامت انتظاری و قیمت قراردادهای اختیار معامله مشخص شده است. بر اساس نتایج به دست آمده، افزایش GDD، بر عملکرد گندم و برنج، تأثیر مثبت و معناداری داشته است و استفاده از قراردادهای اختیار معامله دمایی در بازههای زمانی در نظر گرفته شده، غرامت مثبتی را به همراه داشته است. لذا پیشنهاد میشود، از مشخصات تعیین شده در این پژوهش، جهت راهاندازی بورس آب و هوا استفاده شده و پس از راهاندازی بورس، بر اساس میزان استقبال فعالان بازار، قراردادهای جدیدتر با سطوح مختلف شاخص توافقی تعیین شوند.
سید مجتبی مجاوریان؛ مهران تقی زاده؛ حمید امیرنژاد
چکیده
یکی از تصمیم‌های تولیدکنندگان که به شدت بر بازده اقتصادی فعالیت‌شان اثرگذار است، نحوه فروش تولیدات در بازار میباشد. کشاورزان می-توانند محصولات خود را به شیوه‌های مختلفی به‌فروش برسانند. هدف از این مطالعه بررسی عوامل مؤثر بر انتخاب شیوه‌های فروش برنج توسط کشاورزان شهرستان جویبار میباشد. دادههای تحقیق از طریق تکمیل پرسشنامه ...
بیشتر
یکی از تصمیم‌های تولیدکنندگان که به شدت بر بازده اقتصادی فعالیت‌شان اثرگذار است، نحوه فروش تولیدات در بازار میباشد. کشاورزان می-توانند محصولات خود را به شیوه‌های مختلفی به‌فروش برسانند. هدف از این مطالعه بررسی عوامل مؤثر بر انتخاب شیوه‌های فروش برنج توسط کشاورزان شهرستان جویبار میباشد. دادههای تحقیق از طریق تکمیل پرسشنامه در بین 149 برنجکار جمعآوری گردید. روش مورد مطالعه با توجه به آزمون هاسمن مدل لاجیت آشیانه‌ای انتخاب شد. مدل طراحی شده دو سطحی است که سطح اول حالت محصول فروخته شده (برنج یا شالی) و سطح دوم گزینه فروش میباشد. نتایج تخمین نشان داد که متغیرهای درصد نقد بودن، قیمت فروش و شیوه فروش غالب در منطقه در تصمیم‌گیری سطح اول مؤثرند. متغیرهای سن، اندازه و زمان فروش در انتخاب گزینه تأثیر می‌گذارند. نتایج نشان داد احتمال تغییر رفتار فروش تحت تأثیر متغیرهای مؤثر؛ وابسته به شیوه فعلی فروش دارد. افراد در انتخاب حالت محصول در هنگام فروش منفعل بوده اما در انتخاب گزینه فروش فعالند. همچنین در انتخاب حالت محصول فروخته شده، قیمت بیشترین تأثیر را داشت. بر اساس نتایج حاصله پیشنهاد میشود که برای طراحی کانال جدید بازاریابی، ابزارهای اعتباری، میزان سازگاری با شیوه‌های موجود و تأکید بر پذیرش و مشارکت حداکثری مورد توجه قرار گیرد.
حمید امیرنژاد؛ احمدرضا شاهپوری؛ مهسا تسلیمی
چکیده
استفاده غیربهینه و بیش از حد کودهای حاوی نیترات باعث آلودگی آب‌های سطحی و زیرسطحی شده و در چرخه حیاتی انسانی و زیست محیطی اثر منفی دارد. هدف این مطالعه، بررسی عوامل مؤثر بر ورود نیترات به آب‌های زیرزمینی در کشت برنج در شهرستان ساری است. بدین جهت از 106 کشاورز شالیکار شهرستان ساری در سال 1394 مصاحبه به عمل آمد و بعد از جمعآوری و استخراج ...
بیشتر
استفاده غیربهینه و بیش از حد کودهای حاوی نیترات باعث آلودگی آب‌های سطحی و زیرسطحی شده و در چرخه حیاتی انسانی و زیست محیطی اثر منفی دارد. هدف این مطالعه، بررسی عوامل مؤثر بر ورود نیترات به آب‌های زیرزمینی در کشت برنج در شهرستان ساری است. بدین جهت از 106 کشاورز شالیکار شهرستان ساری در سال 1394 مصاحبه به عمل آمد و بعد از جمعآوری و استخراج اطلاعات، از روش لاجیت ترتیبی تعمیم یافته با احتمالات متناسب جزئی برای بررسی عوامل موثر بر ورود نیترات به آب‌های زیرزمینی استفاده شد. نتایج نشان داد که متغیرهای سطح درآمد، استفاده از کود حیوانی، نوع مالکیت زمین، سطح زیر کشت برنج، پرداخت آببها و آشنایی با کشت ارگانیک بر سطوح سهگانه متغیر وابسته (میزان ورود نیترات به آب زیرزمینی) از نظر آماری اثرات معنیدار متفاوتی دارند. در پایان پیشنهادات کاربردی نظیر تغییر در نظام قیمتگذاری آب و کود، ترویج و تبلیغ استفاده از کودهای ارگانیک و کشت ارگانیک برنج پیشنهاد شد.
حمید امیرنژاد؛ سید محمد جواد مؤیدیان
چکیده
منابع طبیعی و محیط زیست همانند کوهستان‌ها جزء کالاهای عمومی به حساب می‌آیند. از ویژگی این کالاها، نداشتن بازار و قیمت مشخص برای مبادله است. این موضوع به ایجاد ذهنیت بی‌ارزش (رایگان) بودن، عدم تلاش برای حفاظت و تخریب منابع منجر میشود. یکی از کارکردهای مهم منابع زیست‌محیطی از جمله کوهستان‌ها، کارکرد مطبوعیت زیست‌محیطی (تفریح و ...
بیشتر
منابع طبیعی و محیط زیست همانند کوهستان‌ها جزء کالاهای عمومی به حساب می‌آیند. از ویژگی این کالاها، نداشتن بازار و قیمت مشخص برای مبادله است. این موضوع به ایجاد ذهنیت بی‌ارزش (رایگان) بودن، عدم تلاش برای حفاظت و تخریب منابع منجر میشود. یکی از کارکردهای مهم منابع زیست‌محیطی از جمله کوهستان‌ها، کارکرد مطبوعیت زیست‌محیطی (تفریح و تفرج) است که برآورد ارزش آن بهعنوان بخشی از ارزش کل منابع مهم می‌نماید. در این راستا، هدف این پژوهش برآورد ارزش اقتصادی مطبوعیت زیست‌محیطی پارک کوهستانی صُفه اصفهان با استفاده از رهیافت هزینه سفر انفرادی است. بدین‌منظور،290 پرسشنامه با روش تصادفی ساده در سال 1392 در منطقه تکمیل شد. سپس تابع تقاضای مطبوعیت زیست‌محیطی (تابع تقاضای گردشگری) در دو سناریو، یکی با لحاظ هزینه سفر آشکار و دیگری با هزینه سفر کل (آشکار و ضمنی) با استفاده از رگرسیون دو جمله‌ای منفی برآورد گردید. نتایج نشان‌داد که متغیرهای سن، درآمد، فاصله و هزینه‌های آشکار سفر و کل بر تعداد دفعات بازدید افراد تأثیر معنی‌داری دارد. همچنین، متوسط ارزش مطبوعیت زیست‌محیطی برای هر فرد- بازدید در سناریوی اول و دوم بهترتیب برابر 797 و 1145 هزار ریال و کل این ارزش برای بازدیدهای سالانة این پارک در دو سناریوی بالا بهترتیب بیش از 11953 و 17175 میلیارد ریال برآورد شد. آگاهی از این ارزش برای بازدیدکنندگان به منظور حفاظت از طبیعت و امکانات منطقه و نیز برای مسئولین با هدف تلاش و نظارت بیشتر بر حفظ و بهبود کیفیت این زیست‌بوم ضروری است.
حمید امیرنژاد؛ حامد رفیعی
چکیده
بدلیل اهمیت تولید برنج در استان مازندران، بررسی وضعیت بازار این محصول در این استان از اهمیت قابل توجهی برخوردار می باشد. به این منظور، با تکمیل تصادفی 55 پرسشنامه در هر یک از سطوح تولید، عمده فروشی و خرده فروشی، در سال 1386، بازار برنج در استان مازندران مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که حاشیه بازاریابی در دو رقم محلی (طارم) و پرمحصول ...
بیشتر
بدلیل اهمیت تولید برنج در استان مازندران، بررسی وضعیت بازار این محصول در این استان از اهمیت قابل توجهی برخوردار می باشد. به این منظور، با تکمیل تصادفی 55 پرسشنامه در هر یک از سطوح تولید، عمده فروشی و خرده فروشی، در سال 1386، بازار برنج در استان مازندران مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که حاشیه بازاریابی در دو رقم محلی (طارم) و پرمحصول به ترتیب 5850 و 3700 ریال بوده است. حاشیه عمده فروشی بیشتر از حاشیه خرده فروشی و سهم تولیدکننده در ارقام محلی و پرمحصول به ترتیب 214 /58 و 564/52 درصد برآورد شد. سهم عمده فروش در هر دو بازار بیشتر از خرده فروش بوده است. بطور کلی، در هر دو رقم حضور عمده فروشان باعث افزایش ناکارآیی بازار شده و ناکارآترین مسیر بازاررسانی از لحاظ ناکارآیی قیمتی، فنی و ناکارآیی کل، مسیر تولیدکننده- عمده فروش- مصرف کننده و کارآترین مسیر نیز مربوط به مسیر تولید کننده- مصرف کننده بوده است. برآورد ضریب هزینه نشان داد که در بازار ارقام محلی و پرمحصول به ترتیب 143/11 و 20 درصد از قیمت نهایی مربوط به هزینه های بازاریابی است. جمع هزینه های بازاریابی با قیمت سر مزرعه در هر دو رقم اختلاف قابل توجهی داشته است، لذا، این بازارها شفاف نبوده و همین امر از کارآیی بازارها می کاهد. با توجه به برآورد تابع حاشیه کل، در هر دو بازار، قیمت خرده فروشی و هزینه بازاریابی اثر معنی داری بر حاشیه کل داشته و قیمت خرده فروشی اثر بزرگتر و معنی دارتری بر حاشیه کل داشته است. بطوریکه با افزایش یک درصدی در قیمت خرده فروشی در بازارهای رقم محلی و پرمحصول، به ترتیب حاشیه کل 625/1 و 436/1 درصد افزایش می یابد.
