بررسی مزیت نسبی تولیدی و صادراتی پسته ایران

نوع مقاله : مقالات پژوهشی

نویسندگان

• سیدصفدر حسینی ¹
• حامد رفیعی ²

¹ دانشگاه تهران- دانشکده کشاورزی کرج

² اقتصاد کشاورزی، دانشگاه تهران

https://doi.org/10.22067/jead2.v1387i2.1148

چکیده

چکیده
در این مطالعه با توجه به اهمیت اقتصاد پسته در بسته صادرات غیرنفتی کشور، مزیت های تولیدی و صادراتی پسته ایران در مقابل کشورهای رقیب با استفاده داده های سال های 2005-1990 و با کاربرد شاخص های مزیت مقیاس، کارایی و مزیت جمعی و همچنین مزیت های آشکارشده و آشکارشده متقارن برآورد شد. میزان اثرپذیری مزیت صادراتی ایران نسبت به مزیت رقبا اندازه گیری شد. نتایج نشان داد که شاخص مزیت مقیاس در مورد ایران نسبت به سایر رقبا بیشتر بوده و بالاترین مزیت کارایی و بیشترین رشد آن به ترتیب مربوط به سوریه و ترکیه است. بیشترین مزیت جمعی در این سال ها مربوط به ایران و بیشترین رشد نیز به ایتالیا تعلق دارد. علی رغم مزیت ایران در صادرات پسته، رشد این مزیت طی سال های مطالعه منفی بوده است (05/44-درصد). در حالی که اکثر رقبای ایران از رشد مثبتی برخوردار بوده اند. چنانچه به هر علت مزیت نسبی صادراتی پسته ایران کاهش یابد، مزیت رقبای آن افزایش یافته و صادرات پسته این کشورها، جایگزین صادرات پسته ایران خواهد شد. همچنین سیاست های برنامه سوم توسعه در کارایی تولید و صادرات پسته ایران به بازارهای جهانی موفق بوده است. جهت حضور موفق در بازارهای جهانی، سیاست گذاری جهت کاهش هزینه تمام شده تولید پسته، بهبود کیفیت تولیدی و بویژه انجام عملیات فرآوری مناسب، توصیه می شود.

کلیدواژه‌ها

• مزیت مقیاس
• مزیت کارایی
• مزیت جمعی
• مزیت نسبی آشکار شده
• مزیت نسبی آشکار شده متقارن
• پسته

20.1001.1.20084722.1387.22.2.4.5

عنوان مقاله [English]

Production and ExportComparative Advantage of Iran's Pistachio

نویسندگان [English]

• S.S. Hosseini ¹
• H. Rafiee ²

¹ University of Tehran, Karaj, Iran‎

² Agricultural Economics Department, Tehran University, Iran

چکیده [English]

Abstract
According to considerable wight of pistachio in non-oil export of Iran, the production and export advantage of this product are estimated using indices like scale, efficiency, integrated, revealed and symmetric revealed advantage as well as their growth for the period of 1990 – 2005. Results show that scale advantage index for Iran is much higher than its rivals while Syria and Turkey had the highest efficiency advantage and highest efficiency advantage growth, respectively. Highest integrated advantage and highest growth of this index belonged to Iran and Italy, respectively. Despite Iran's advantage in pistachio export, its growth is negative for the studying period (- 44.05 percent) while competitors had positive growth. A decline, for any reason, in exporting advantage of Iran's pistachio would lead an increase in rivals' advantages and their market share. Statistics show that the policies carried out during the Third Development Program were successful in improving production efficiency and penetrating into world markets. Policy making in the direction of reducing production costs, improving commodity quality and using suitable processing method will cause sustainable and successful presence in world markets.

کلیدواژه‌ها [English]

• Acale advantage
• Efficiency advantage
• Integrated advantage
• Revealed advantage
• Symmetric revealed advantage
• Pistachio

مراجع

• حسینی، س. ص. و ا. دوراندیش. 1385. الگوی انتقال قیمت پسته ایران در بازار جهانی، مجله علوم کشاورزی ایران، جلد 37، شماره 1، 9-1.
• حسینی، س. ص. و س. عابدی.1386. ارزیابی نقش مؤلفه­های بازار و سیاست­های دولت در تعیین قیمت ذرت در ایران، مجله اقتصاد کشاورزی، جلد اول، شماره 1، 33-21.
• سازمان پژوهش­های برنامه­ریزی و اقتصاد کشاورزی. 1387. مدیریت امور پردازش و تنظیم یافته­های تحقیقاتی.
• شاهنوشی، ن. دهقانیان، س. قربانی، م و ی، آذرین فر.1385. تعیین مزیت نسبی محصولات صنعتی، جالیزی، سبزیجات، دانه­های روغنی در استان خراسان: کاربرد شاخص­های نوع اول. مجله علوم و صنایع کشاورزی، جلد 20، شماره 4، 141-125.
• صداقت، ر. 1386. بررسی رشد و عوامل مؤثر بر توان رقابتی پسته ایران در بازارهای جهانی. مجله اقتصاد و کشاورزی، جلد اول، شماره 1، 125-115.
• محمدی، د 1383. تعیین مزیت نسبی دانه‌های روغنی و بررسی مشکلات تولید آنها در استان فارس. فصلنامه اقتصاد کشاورزی و توسعه، شماره 47، 125-151.
• محمودزاده، م. و م، زیبایی. 1383. بررسی عوامل مؤثر بر صادرات پسته ایران: یک تحلیل همجمعی. فصلنامه اقتصاد کشاورزی و توسعه، سال سیزدهم، شماره 46، 158-137.
• مقدسی، ر. و م، علی­شاهی. 1386. مطالعه عوامل مؤثر بر سهم ایران در بازارهای جهانی محصولات کشاورزی (مطالعه موردی پسته و کشمش). مجله علوم کشاورزی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقیقات، شماره اول، 37-21.
• مهرابی بشرآبادی، ح. 1381. بررسی عوامل مؤثر بر سهم ایران از بازارهای جهانی پسته. فصلنامه اقتصاد کشاورزی و توسعه، سال دهم، شماره 39، 102-85.
• نجفی،‌ ب. و ا، میرزایی. 1382، بررسی و تعیین مزیت نسبی محصولات زراعی در استان فارس. فصلنامه پژوهشنامه بازرگانی، شماره 76، 50-35.
• Balassa, B. Trade liberalisation and revealed comparative advantage. Manchester School of Economic and Social Studies, 33: 92– 123.
• Balassa, B. 1979. The changing pattern of comparative advantage in manufactured goods. Review of Economics and Statistics, 61: 259– 266.
• Balassa, B. 1986. Comparative advantage in manufactured goods: a reappraisal. Review of Economics and Statistics, 68: 315– 319.
• Brasili, A., Epifani, P., & Helg, R. 2002. On the dynamics of trade patterns. Cespri, Working Paper, 115, Italy.
• Dalum, B., Laursen, K., Villimsen, G. 1998. Structural change in the OECD export specialization patterns: de-specialiazation and stickiness. International Review of Applied Economics, 12: 423–443.
• Food and Agriculture Organization (FAO). 2007. .
• Helleiner, G. K. 1990. Trade strategy in medium-term adjustment. World Development, 18: 879-897.
• Karakaya, E. & Özgen, F. B. 2002. Economic Feasibility of Turkey’s Economic Integration with the EU: Perspectives from Trade Creation and Trade Diversion, paper presented at the METU VI. International Conference in Economics, September 2002, Ankara.
• Laursen, K. 1998. Revealed comparative advantage and the alternatives as measures of international specialization. Department of industrial economics and strategy, Working Paper, pp. 30-98.
• Lee, J. 1995. Comparative advantage in manufacturing as American determination of industrialization: The Korean case, World Development, 23, 1195-1214.
• Liesner, H. H. 1958. The European Common Market and British Industry, Economic Journal, 68: 302-16.
• Mookergee, R. 1997. Export Volume, exchange rate and global economic growth: the Indian experience, Applied Economics letters. 4: 425-429
• Razavi, Seyed, M.A., Emadzadeh, B., Rafe, A.& Mohammad Amini, A. 2007. The physical properties of pistachio nut and its kernel as a function of moisture content and variety: Part I. Geometrical properties. Journal of Food Engineering, 81: 209–217.
• Vollrath, T.L. 1991. A theoretical evaluation of alternative trade intensity measures of revealed comparative advantage. Weltwirtschaftliches Archiv. 127: 265– 280.
• Zhong, F. Zhigang, Xu. And Longbo, Fu. 2002. Regional comparative advantage in China^,s main grain crops, http://www.Adelaide,Edu.Au/cies/cerc/gmpl.pdf.