مقالات پژوهشی
اقتصاد کشاورزی
محمد قهرمان زاده؛ فرناز جعفرزاده؛ رقیه فتحی
چکیده
تأمین غذا و امنیت غذایی یکی از اهداف مهم توسعه در همه کشورها تلقی میشود، بهطوریکه کاهش ناامنی غذا برای همه افراد بهعنوان یک هدف مهم سیاسی قلمداد میگردد. در این راستا، هدف از مطالعه حاضر بررسی ناامنی غذایی و تعیین ارزش اقتصادی غذا در کشور میباشد و بدین منظور از تحلیل اقتصاد رفاه چاوز (2017) بهره گرفته شد. در این خصوص با ...
بیشتر
تأمین غذا و امنیت غذایی یکی از اهداف مهم توسعه در همه کشورها تلقی میشود، بهطوریکه کاهش ناامنی غذا برای همه افراد بهعنوان یک هدف مهم سیاسی قلمداد میگردد. در این راستا، هدف از مطالعه حاضر بررسی ناامنی غذایی و تعیین ارزش اقتصادی غذا در کشور میباشد و بدین منظور از تحلیل اقتصاد رفاه چاوز (2017) بهره گرفته شد. در این خصوص با استفاده از سیستم تقاضای تقریباً ایدهآل درجه دو (QUAIDS) تقاضای خانوار برای مواد غذایی برآورد گردید و ارزش اقتصادی غذا برای شش گروه عمده مواد غذایی تحت سه سناریو: 1- ناامنی غذایی بالا، 2- ناامنی غذایی متوسط و 3- امنیت غذایی محاسبه گردید. نتایج مؤید آن است که در مجموع ارزش اقتصادی غذا برای یک خانوار شهری در سطح ناامنی غذایی بالا برابر 24192 هزار ریال است در حالیکه تحت سناریو وجود امنیت غذایی برابر با 77046 هزار ریال به دست آمده است. مقایسه ارزش اقتصادی گروههای مواد غذایی متفاوت تحت سناریو ناامنی غذایی متوسط نسبت به سناریو ناامنی غذایی بالا، حاکی از آن است که ارزش غذا در سناریو دوم حداقل 6/1 برابر بیشتر از سناریو اول بوده و همچنین ارزش اقتصادی گروههای مواد غذایی منتخب تحت سناریو وجود امنیت غذایی در مقایسه با سناریو وجود ناامنی غذایی بالا، بیانگر آن است که نان و غلات 18/3 برابر، گوشت 29/3 برابر، لبنیات 22/3 برابر، میوه 16/3 برابر، روغن و چربیها 94/2 برابر و سبزی 11/3 برابر میگردد. با توجه به نتایج سناریوهای ناامنی غذایی، ملاحظه گردید که درآمد خانوار عامل اصلی در امنیت غذایی خانوار و کسب منفعت غذایی بوده و بیشترین تأثیر را بر آن دارد، لذا پیشنهاد میشود دولت در برنامههای تأمین امنیت غذایی خود، بسترهای لازم جهت بهبود سطح درآمد قشر متوسط و کم درآمد جامعه را در جزء گروههای هدف اصلی خود قرار دهد.
مقالات پژوهشی
اقتصاد کشاورزی
حمید حاجی زاده؛ اصغر فلاح؛ ساره حسینی
چکیده
اکوسیستم جنگل از مهمترین ثروتهای طبیعی هر کشور به شمار میآید که کارکردها و خدمات مختلفی را برای بشر فراهم میکند. لذا شناخت کارکردها و خدمات اکوسیستم جنگل، تعیین ارزش اقتصادی آنها و بررسی ترجیحات جوامع جهت حفاظت از آنها باید هدف اساسی فعالیتهای انسان قرار گیرد. از این‌رو هدف پژوهش حاضر ارزیابی ترجیحات و تمایل به پرداخت ...
بیشتر
اکوسیستم جنگل از مهمترین ثروتهای طبیعی هر کشور به شمار میآید که کارکردها و خدمات مختلفی را برای بشر فراهم میکند. لذا شناخت کارکردها و خدمات اکوسیستم جنگل، تعیین ارزش اقتصادی آنها و بررسی ترجیحات جوامع جهت حفاظت از آنها باید هدف اساسی فعالیتهای انسان قرار گیرد. از این‌رو هدف پژوهش حاضر ارزیابی ترجیحات و تمایل به پرداخت جوامع بومی برای حفاظت اکوسیستم جنگلی شیاده و دیوا از توابع شهرستان بابل واقع در استان مازندران با استفاده از روش ارزشگذاری آزمون انتخاب است. جامعه آماری این پژوهش شامل 150 خانوار بومی روستاهای حاشیه جنگلهای شیاده و دیوا میباشد. در این مطالعه دادههای پژوهش بهصورت پیمایش میدانی و از طریق نمونهگیری تصادفی در تابستان 1399 توسط جوامع بومی منطقه تکمیل و جمعآوری گردید. متغیرهای اجتماعی - اقتصادی در این تحقیق شامل هشت متغیر سن، تأهل، جنسیت، شغل، بعُد خانوار، تحصیلات، درآمد و مخارج خانوار بوده است که اثر این متغیرها بر میزان تمایل به پرداخت جوامع مورد بررسی قرار گرفت. در این مطالعه، تمایل به پرداخت افراد برای حفاظت اکوسیستم جنگلی منطقه با روش آزمون انتخاب و مدل رگرسیونی لاجیت شرطی برآورد گردید. برای راستیآزمایی مدل لاجیت شرطی، آزمون استقلال بین گزینههای نامرتبط (IIA) به کمک آماره هاسمن- مکفادن انجام شد. همچنین جهت بررسی تأثیر متغیرهای اجتماعی- اقتصادی بر روی میزان تمایل به پرداخت از مدل لاجیت چندجملهای استفاده گردید. در این پژوهش پایایی پرسشنامه با استفاده از آزمون آلفای کرونباخ (87/0) محاسبه شد. تمایل به پرداخت هر خانوار برای حفظ اکوسیستم جنگلی شیاده و دیوا جهت ارائه خدمات تنظیمی، زیستگاهی و اطلاعاتی از وضعیت فعلی به وضعیت بهبود بهترتیب برابر با 86/1120، 25/630 و 49/1026 ریال در ماه بهدست آمد. نتایج این مطالعه نشان داد تمایل به پرداخت جوامع بومی جهت حفاظت اکوسیستم جنگل برای ارائه خدمات تنظیمی و بهبود آن در اولین اولویت قرار دارد و خدمات زیستگاهی و اطلاعاتی جایگاههای بعدی را بهخود اختصاص دادند. لذا خدمات تنظیمی مهمترین خدمات اکوسیستمی جنگل از نظر جوامع بومی منطقه شناخته شده است. همچنین، میزان تمایل به پرداخت نهایی جوامع بومی بهازای هر خانوار 04/33329 ریال در سال (42/2777 ریال برای هر خانوار در ماه) محاسبه شد.
مقالات پژوهشی
اقتصاد کشاورزی
احمد فتاحی اردکانی؛ فاطمه سخی؛ یدالله بستان؛ محمد رضوانی
چکیده
ناامنی‌غذایی یک چالش اساسی برای تمامی افراد به‌ویژه فقرا در جهان است. از این‌رو دولت‌ها درصدد اجرای سیاستهای مختلف در جهت پایداری امنیت غذایی خانوارها هستند. در این بین کشورهایی همچون ایران به‌دلیل شرایط اقتصادی ناپایدار و تغییرات آب و هوایی شدید (نوسان در بارش و خشکسالی‌های متوالی) شاهد امنیت غذایی پرنوسانی برای خانوارها هستند. ...
بیشتر
ناامنی‌غذایی یک چالش اساسی برای تمامی افراد به‌ویژه فقرا در جهان است. از این‌رو دولت‌ها درصدد اجرای سیاستهای مختلف در جهت پایداری امنیت غذایی خانوارها هستند. در این بین کشورهایی همچون ایران به‌دلیل شرایط اقتصادی ناپایدار و تغییرات آب و هوایی شدید (نوسان در بارش و خشکسالی‌های متوالی) شاهد امنیت غذایی پرنوسانی برای خانوارها هستند. برای پایداری در امنیت غذایی کشورهای درحال‌توسعه ازجمله ایران، انجام مطالعات مختلف در جهت شناسایی عوامل اثرگذار بر امنیت غذایی حائز اهمیت است. از این‌رو در مطالعه پیش‌رو با استفاده از روش خودتوضیح با وقفه‌های گسترده و آمار و اطلاعات دوره زمانی 1369-1398 به بررسی تأثیر تغییر آب و هوا و شاخص قیمت مواد غذایی به همراه متغیرهای درآمد سالانه خانوار و رشد نرخ ارز آزاد بر امنیت غذایی خانوارهای شهری ایران پرداخته شد. از شاخص AHFSI برای متغیر امنیت غذایی خانوار استفاده شد و مقدار آن تا سال 1398 برآورد گردید. نتایج نشان داد که در کوتاه‌مدت و بلندمدت شاخص قیمت مواد غذایی، وقفه سوم تغییر آب و هوا، نرخ بازار آزاد و متغیر مجازی هدفمندی یارانه دارای اثر منفی و معنادار و متغیر درآمد سالانه خانوار نیز اثر مثبت و معنادار بر امنیت غذایی خانوار شهری ایران است. همچنین در هر سال 42/0 درصد از عدم تعادل یک دوره امنیت غذایی خانوارهای شهری ایران در دوره بعد تعدیل میشود. در نتیجه پیشنهاد میشود با توجه به نتایج مطالعه حاضر، راهبردهای انتخابی باید برای رفع اثرات نامطلوب تغییرات آب و هوا و ناامنی غذایی تمرکز کنند. آموزش و تقویت باور عمومی نسبت به تغییر آب و هوا و بحران آب، تدوین برنامه و سیاستهای بلندمدت و کوتاه‌مدت ویژه مدیریت منابع آب تحت شرایط تغییر آب و هوا میتواند موثر باشد.
مقالات پژوهشی
اقتصاد کشاورزی
رضا حیدری
چکیده
در سالهای اخیر، نوسانات قیمت گوشت همواره از چالش‌های اساسی بازار گوشت ایران بوده و هر ساله عدم تعادل در بازار آن باعث کاهش رفاه مصرف‌کنندگان و بروز خسارت برای تولیدکنندگان میشود. در شرایط کنونی که منابع ارزی کشور محدود و قیمت در بازار گوشت دارای روند افزایشی است، بررسی محرک‌های قیمت انواع گوشت در ایران از منظر اقتصاد خرد و به ...
بیشتر
در سالهای اخیر، نوسانات قیمت گوشت همواره از چالش‌های اساسی بازار گوشت ایران بوده و هر ساله عدم تعادل در بازار آن باعث کاهش رفاه مصرف‌کنندگان و بروز خسارت برای تولیدکنندگان میشود. در شرایط کنونی که منابع ارزی کشور محدود و قیمت در بازار گوشت دارای روند افزایشی است، بررسی محرک‌های قیمت انواع گوشت در ایران از منظر اقتصاد خرد و به ویژه زنجیره انتقال عمودی قیمت‌ها میتواند راهنمای مناسبی برای سیاست‌گذران و برنامه‌ریزان در اتخاذ سیاستهای مناسب برای کنترل قیمت و مصرف داخلی این محصولات باشد. هدف از انجام این مطالعه شناسایی محرک‌های قیمت انواع گوشت در ایران با استفاده از مدل Panel-SVAR در 30 استان کشور طی سالهای 98-1385 است. نتایج حاصل از تابع عکس‌العمل آنی نشان داد که اثر شوکهای متغیر ارزش افزوده بخش کشاورزی بر شاخص قیمت گوشت، قیمت گوشت گوسفند و قیمت گوشت گاو منفی و روی قیمت گوشت مرغ مثبت است. در حالیکه اثر تکانه‌های سه متغیر شاخص قیمت نهاده‌های وارداتی دام و طیور (ذرت، کنجاله سویا و جو)، قیمت دام زنده و خود قیمت گوشت روی تغییرات قیمت انواع گوشت (مرغ، گوسفند و گاو) مثبت است. نتایج حاصل از تجزیه واریانس و تجزیه تاریخی نیز نشان داد که تکانه‌های مربوط به متغیر ارزش افزوده بخش کشاورزی کمترین اثر و تکانه‌های خود متغیر قیمت گوشت بیشترین اثر را بر تغییرات قیمت انواع گوشت در ایران دارد. در این راستا برای مهار شوکهای قیمتی وارد بر قیمت انواع گوشت، مدیریت انتظارات تورمی و استفاده از سیاستهای حمایتی مناسب در کل زنجیره تولید گوشت از قبیل نظارت بر مراحل تولید و توزیع و مصرف، اصلاح ساختار بازار به جای کنترل قیمت، تأمین به موقع نهاده‌های تولید برای تولیدکنندگان، توسعه کشت نهاده‌های دامی در داخل کشور و نیز توزیع کافی و در زمان مناسب برای مصرف‌کنندگان پیشنهاد میشود.
مقالات پژوهشی
اقتصاد کشاورزی
سمیه نقوی
چکیده
در دنیای امروز، انرژی نقـش برجسـتهای در زمینـههـای مختلف اقتصادی و سیاسی ایفا میکند. نقشی که بسیاری از کشورها را گرفتار اقتصاد تک محصولی و عـوارض ناشـی از آن و برخی دیگر را دچار مشکلات هزینهای ناشی از افزایش قیمت انرژی نموده و در نگاهی کلانتر، حتـی مناسبات و مناقشات کشورها در سـطح بـینالملـل را متـأثر ساخته است. باتوجه ...
بیشتر
در دنیای امروز، انرژی نقـش برجسـتهای در زمینـههـای مختلف اقتصادی و سیاسی ایفا میکند. نقشی که بسیاری از کشورها را گرفتار اقتصاد تک محصولی و عـوارض ناشـی از آن و برخی دیگر را دچار مشکلات هزینهای ناشی از افزایش قیمت انرژی نموده و در نگاهی کلانتر، حتـی مناسبات و مناقشات کشورها در سـطح بـینالملـل را متـأثر ساخته است. باتوجه به محدودیت منابع انرژی پایانپذیر و نقش آن در رشد اقتصادی، استفاده بهینه از آن، یک هدف مهم در توسعه اقتصادی هر کشور میباشد. بنابراین شناخت عوامل مؤثر بر تغییرات مصرف انرژی ضروری بوده و این امر مستلزم تجزیه مصرف و بررسی سهم اثرساختاری، تولیدی و شدت انرژی در تغییرات مصرف انرژی است. در مطالعه حاضر با استفاده از شاخص دیویژیای میانگین لگاریتمی (LMDI)، به تجزیه سهم اثرساختاری، تولیدی و شدت انرژی در تغییرات مصرف انرژی بخشهای صنعت و کشاورزی و سپس با استفاده از شاخص جداسازی (Decoupling) به بررسی رابطه بین مصرف انرژی و رشد تولید ناخالص داخلی در این دو بخش پرداخته شده است. نتایج تجزیه مصرف انرژی در بخش صنعت نشان داد در بیشتر سالهای مورد مطالعه، اثر شدت انرژی و در بخش کشاورزی اثر تولیدی بیشترین نقش را در تجزیه مصرف انرژی داشته است. حالتهای مختلف شاخص جداسازی و عوامل مؤثر بر مصرف انرژی در بخش صنعت و کشاورزی میتواند بهعنوان شواهدی برای تلاش کشورها، جهت جداسازی قوی و ذخیره انرژی بخش صنعت و کشاورزی مورد استفاده قرار گیرند. پیشرفت تکنولوژی و نوآوری میتواند وابستگی رشد بخشها به مصرف انرژی را کاهش دهد.
مقالات پژوهشی
اقتصاد کشاورزی
شیرین ظریف مرادیان؛ محمود صبوحی؛ محمود دانشور کاخکی
چکیده
خشکسالی به عنوان یکی از مخاطرات طبیعی، دارای پیامدهای متفاوتی بوده که از جملهی آنها میتوان به وضعیت معیشتی و تاب‌آوری بهرهبرداران کشاورزی به خصوص خردهمالکان روستایی اشاره نمود. با توجه به اینکه تاب‌آوری خانوارها به معنای توانایی بازگشت به شرایط قابل‌قبول زندگی خود پس از وقوع شوکهای مختلف میباشد، هدف از این مطالعه ...
بیشتر
خشکسالی به عنوان یکی از مخاطرات طبیعی، دارای پیامدهای متفاوتی بوده که از جملهی آنها میتوان به وضعیت معیشتی و تاب‌آوری بهرهبرداران کشاورزی به خصوص خردهمالکان روستایی اشاره نمود. با توجه به اینکه تاب‌آوری خانوارها به معنای توانایی بازگشت به شرایط قابل‌قبول زندگی خود پس از وقوع شوکهای مختلف میباشد، هدف از این مطالعه بررسی اثر خشکسالی بر میزان تاب‌آوری خانوارهای روستایی در روستای حسین آباد رخنه گل واقع در شهرستان فریمان میباشد. برای برآورد شاخص تاب‌آوری خانوارهای کشاورزان روستایی از شاخص تاب‌آوری ریما4 که توسط سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد (فائو) ارائه گردیده استفاده شده است و همچنین بررسی اثر خشکسالی بر شاخص تاب‌آوری توسط روابط رگرسیونی حداقل مربعات معمولی صورت پذیرفته است. جهت برآورد مولفههای تاب‌آوری از روش تحلیل عاملی و برای برآورد متغیر پنهان تاب‌آوری از روش میمیک5 استفاده گردیده است. نمونهی مورد مطالعه شامل 149 بهرهبردار زراعی میباشد که از روش نمونهگیری تصادفی ساده از روستای حسین آباد رخنه گل انتخاب گردیده است. جمعآوری دادهها در سال 1400 از طریق مصاحبه با سرپرست خانوار و تکمیل پرسشنامهی فائو صورت پذیرفته است. نتایج نشان داد که مولفههای دارایی و ظرفیت تطبیق در افزایش تاب‌آوری خانوارهای روستایی منطقه مورد مطالعه نقش قابل توجهی داشته و متغیرهای خشکسالی، از دست دادن دام و زن بودن سرپرست خانوارهای مورد بررسی دارای اثر منفی بر میزان تاب‌آوری آنها میباشد. از این رو با توجه به محدودیتهای زمانی و بودجهای در سیاستگذاریهای کلان مربوطه و همچنین با در نظر گرفتن نتایج بدست آمده از مطالعه در خصوص تبعات وقایعی همچون خشکسالی بر میزان تاب‌آوری خانوارهای روستایی، اتخاذ سیاستهای کشاورزی مربوطه همچون تعیین الگوی کشت متناسب با شرایط اقلیمی هر منطقه، میتواند در کاهش آسیبپذیری خانوارهای روستایی در مواجهه با بحرانهای مختلف موثر واقع گردد.
مقالات پژوهشی
اقتصاد کشاورزی
الهام باریکانی؛ افشین امجدی
چکیده
هدف کلی مطالعه حاضر بررسی رفتار مصرفی و تقاضای انواع مواد غذایی اساسی (غلات، گوشت دام، گوشت پرندگان، ماهی و میگو و فرآوردههای آن، لبنیات، روغن، چربیها و کره، میوهها، حبوبات، قند و شکر و سبزیها) در مناطق شهری ایران با استفاده از سیستم تقاضای مبتنی بر دادههای تلفیقی و روش SURE است. به‌منظور انتخاب و تعیین شکل تابعی مناسب ...
بیشتر
هدف کلی مطالعه حاضر بررسی رفتار مصرفی و تقاضای انواع مواد غذایی اساسی (غلات، گوشت دام، گوشت پرندگان، ماهی و میگو و فرآوردههای آن، لبنیات، روغن، چربیها و کره، میوهها، حبوبات، قند و شکر و سبزیها) در مناطق شهری ایران با استفاده از سیستم تقاضای مبتنی بر دادههای تلفیقی و روش SURE است. به‌منظور انتخاب و تعیین شکل تابعی مناسب برای برآورد سیستم تقاضای مواد غذایی، مدل تقاضای تفاضلی معمولی تعمیم‌یافته (GODDS) برآورد شد. به‌منظور درک بهتر از وضعیت مصرف و مخارج خانوارها و تحلیل مناسب کششهای درآمدی، قیمتی و متقاطع تقاضا، دهکهای درآمدی به سه گروه کلی تقسیم شد. همچنین جهت دستیابی به اهداف تحقیق، از دادههای دوره زمانی 1385 تا 1396 استفاده شد. بر اساس نتایج آزمون والد، شکل تابعی AIDS برای برآورد الگوی تقاضای مواد غذایی در مناطق شهری مناسب تشخیص داده شد. همچنین، بیشترین حساسیت تقاضا بر اساس کشش خود قیمتی مواد غذایی مربوط به گوشت ماهی، میگو و فرآوردههای آن (03/1-) است. مثبت بودن کششهای متقاطع بین مواد غذایی مبین آن است که الزاماً رابطه دوطرفه در جانشینی بین مواد غذایی وجود ندارد و فقط در مواردی رابطه جانشینی دوطرفه (مانند غلات و حبوبات) بین مواد غذایی وجود دارد. همچنین اغلب کششهای متقاطع مثبت تقاضا، مقادیر پایینی دارند که بیانگر جانشینی ضعیف بین گروههای مواد غذایی است که میتواند به دلیل توزیع شدن بودجه صرفه‌جویی شده براثر کاهش خرید یک گروه از مواد غذایی در خرید گروههای دیگر باشد. محاسبه کشش درآمدی، نرمال بودن گروههای کالایی را نشان میدهد. کشش درآمدی گوشت ماهی، میگو و فرآوردههای آن بیشتر از یک به‌دست‌آمده که مبین لوکس بودن این ماده غذایی است. درمجموع، تعیین سیاستهای قیمتی و یارانه‌ای باید به‌گونه‌ای باشد که متضمن حداقل مصرف پروتئین دامی برای تک‌تک افراد جامعه باشد. همچنین سیاستهای ناظر بر تولید و تأمین گروه (غلات، روغن، چربیها و کره، میوهها، سبزیها، حبوبات و قند و شکر) و مضافاً سیاستهای ناظر بر مصرف آنها باید به‌گونه‌ای تنظیم گردند که تأمین حداقلی هر کدام از مواد غذایی موردنظر برای خانوارها امکانپذیر باشد.
