بررسی قدرت بازاری و ریسک ناشی از نااطمینانی قیمت در اقتصاد ایران (مطالعه موردی بازار خرما)

نوع مقاله : مقالات پژوهشی

نویسندگان

• محمدنبی شهیکی تاش ¹
• زهرا شیدایی ²
• اعظم محمدزاده ¹

¹ دانشگاه سیستان و بلوچستان

² دانشگاه مازندران، بابلسر

10.22067/jead2.v30i2.50006

چکیده

خرما یکی از اقلام مهم تولیدی بخش کشاورزی ایران است بطوری که سهم ایران از تولید جهانی این محصول در سال 2012، 1/14 درصد بوده است که در جایگاه دوم تولید جهان قرار گرفته است. با توجه به اهمیت این صنعت در کشور و مسائلی که همواره در بازاریابی و بازاررسانی محصولات کشاورزی در کشورهای در حال توسعه و از جمله ایران مطرح است این مقاله بر آن است تا به سنجش حاشیه بازاریابی در این صنعت با توجه به قدرت بازاری و نااطمینانی قیمت محصول بپردازد و برای دستیابی به این هدف، ایده اصلی این مقاله مبتنی بر مطالعه برارسن و همکاران (11) قرار داده شده است. از این رو در این مقاله سعی شده تا با استفاده از یک چارچوب مفهومی و تجربی به تجزیه و تحلیل حاشیه بازاریابی در بازار خرما که با نااطمینانی قیمت محصول رو به رو است، پرداخته شود. پژوهش حاضر حاشیه بازاریابی خرما را بر اساس اجزای هزینه نهایی صنعت فرآوری، انحراف قیمت انحصار چند جانبه فروش به خرید و ریسک قیمت محصول مورد ارزیابی قرار داده است. بدین منظور داده های مربوط به سال های 1361 تا 1391 مورد استفاده قرار گرفته است. یافته های تحقیق مؤید آن است که حاشیه بازاریابی در حدود 33 درصد بوده و ضریب انحصار چندجانبه فروش بیش از ضریب انحصار چندجانبه خرید است. بعبارت دیگر قدرت انحصاری نامتقارن در میان خریداران و فروشندگان در این بازار وجود دارد. همچنین بررسی اثر ریسک قیمتی بر حاشیه بازاریابی بر مبنای روش GARCH نمایی نشان می دهد که در صورت ثابت بودن سایر عوامل یک درصد افزایش در ریسک قیمتی، حاشیه بازاریابی را در حدود 07/0 درصد افزایش خواهد داد. بنابراین در راستای ایجاد تقارن در قدرت بازاری و کاهش ریسک قیمتی، توجه به ابزارهای مدیریت ریسک در این بازار الزامی است. از مهمترین سیاست ها، می توان به فعال نمودن بورس کالایی در این زمینه و ارائه ابزارهای مشتقه متنوع مانند فیوچر، آپشن و فوروارد اشاره نمود.

کلیدواژه‌ها

• حاشیه های بازاریابی
• ریسک
• قدرت بازار
• قیمت خرما

20.1001.1.20084722.1395.30.2.4.1

---

عنوان مقاله [English]

Market Power and Risk of Price Uncertainty (A Case Study of Date Market)

نویسندگان [English]

• M.N. Shahiki Tash ¹
• Z. Sheidaii ²
• A. Mohammadzadeh ¹

¹ University of Sistan and Baluchestan

² University of Mazandaran, Babolsar

چکیده [English]

Date is as one of the important items of the agricultural production in Iran as Iran's share of global production was 14.1% in 2012 and rank of production increased to second in the world too. In recent years, price uncertainty in date market has increased due to changes in government policies on date prices pattern, from a guaranteed buying pattern to negotiated price pattern. According to the importance of this industry in the country and issues that are always in marketing and market making of agricultural products in developing countries, This paper seeks to measure marketing margins in the industry due to the product's market power and price volatility, and to achieve this goal, the main idea of this paper based on the study Brorsen et al (11). This paper provides a conceptual and empirical framework for analyzing marketing margins in a date market facing output price uncertainty in Iran. Present study evaluated marketing margins into component reflecting the marginal cost of the processing industry, oligopoly price distortions, and an output risk component. The empirical finding is that, while marketing margin is about 33%, the coefficient for oligopoly is more than the coefficient for oligopsony. In the other words, there is an asymmetric monopoly power among buyers and sellers, Also the estimated coefficient for price risk based on exponential GARCH approach indicates, this factor would affect the marketing margin about 7 percent, if all other factors remain constant.

کلیدواژه‌ها [English]

• date prices
• marketing margins
• Market Power
• Risk

مراجع

1- Alijani F., and Sabuhi M. 2009. Measurement of Market Power and Cost Efficiency of Beef and Veal Production and Distribution. Agricultural Economics Research. 1(4) 77- 90. (in Persian with English abstract)

2- Hoseini S., Abasifar A., and Shahbazi H. 1999. Investigation Market Power in Marketing Chain of the Meat in Iran. Journal of Agricultural Economics and Development . 62 (5)15- 32. (in Persian with English abstract)

3- Shahiki Tash M. N., Gholipoor Bolsi E., and Mohammadzadeh A. 2014. Investigation Food and Beverage Industry Market Structure and Market Power on Approach and Leo- Bresnahan. Journal of Economics and Agricultural Development, 29: 204-215. (in Persian with English abstract)

4- Shahiki Tash M. N., and Mohammadzadeh A. 2013. Measurement of Conjectural Variations in Oligopoly Structure (using Iwata Approach for Iranians Food and Beverage Industry). Journal of Economics and Agricultural Development, 28: 272-281. (in Persian with English abstract)

5- Sheikhzeinodin A., and BAkhshudeh M. 2008. Market Power Live Animals and Cost Efficiency in the Red Meat Industry Case Study of Fars Industry Meat. Journal Agricultural Economics and Development. 61 (2)125- 143(in Persian with English abstract)

6- Abayasiri-Silva K. 1999. Market Power in Australian Manufacturing Industry: A Confirmation of Hall’s Hypothesis. Centre of Policy Studies, Nonash University, General Paper No. G-132.

7- Allender W. J., and Richards Timothy J. 2010. Market Diversion and Market Power: California Eggs. Rev Ind Organ, 36(2): 37–58.

8- Azzam A. 1997. Measuring market power and cost- efficiency effects of industrial concentration, Journal of industrial economics, 45 (4): 377-86.

9- Bresnahan T. F. 1982. The oligopoly solution concept is identified. Economics Letters, 10(4): 87-92.

10- Bresnahan T. F. 1989. Studies of Industries with Market Power, Handbook oflndustrial Organization, vol, 2, Richard Schmalensee and Robert Willig, New York: North Holland.

11- Brorsen B.W. 1985. Marketing Margins and Price Uncertainty: The Case of the U.S. Wheat Market, American Journal of Agricultural Economics,. 67:3, 521-528

12- Boyle G.E. 2004. Hall–Roeger tests of market power in Irish manufacturing industries. The Economic and Social Review, 35: 289–304.

13- Hall R. E. 1988. The relationship between price and marginal cost in U.S. Industry, Journal of Political Economy, 96: 921-47.

14- Koontz S. R. 2003. Market power in the United States red meatpacking industry. Veterinary Clinics of North America: Food Animal Practice, 19: 519-544.

15- Lau Lawrence J. 1982. On Identifying the Degree of Competitiveness from Industry Price and Output Data, Economics Letters, 10(1): 93-99.

16- Oustapassidis K., Vlachvei A., and Notta O. 2000. Efficiency and Market Power in Greek Food Industries. American Journal of Agricultural Economics, 82(5): 623-629.

17- Rezitis A.N. 2008. Efficiency and productivity effects of bank mergers: evidence from the Greek banking industry. Economic Modelling, 25(3): 236–254.

18- Saitone T. L., Sexton R. J., and Sexton S. E. 2008. Market Power in the Corn Sector: How Does It Affect the Impacts of the Ethanol Subsidy? Journal of Agricultural and Resource Economics, 33(4): 169-194

19- Salhofer K., Tribl C., and Sinabell F. 2012. Market power in Austrian food retailing: the case of milk products. Science+Business Media, 39: 109–122.

20- Steen F., and Salvanes K. G. 1999. Testing for market power using a dynamic oligopoly model. International Journal of Industrial Organization, 17: 147-177.