بررسی چشم انداز پتانسیل صادراتی و رقابت پذیری محصولات کشاورزی ایران در منطقه خاور میانه و شمال آفریقا

پاکروان, محمدرضا; گیلانپور, امید

doi:10.22067/jead2.v0i0.24252

بررسی چشم انداز پتانسیل صادراتی و رقابت پذیری محصولات کشاورزی ایران در منطقه خاور میانه و شمال آفریقا

نوع مقاله : مقالات پژوهشی

نویسندگان

¹ دانشگاه تهران

² موسسه تحقیقات توسعه و برنامه ریزی

10.22067/jead2.v0i0.24252

چکیده

در مطالعه حاضر، پتانسیل رقابت پذیری محصولات کشاورزی ایران و کشورهای منطقه خاور میانه و آفریقای جنوبی (منا) در دوره زمانی 2011-1995 با هم مقایسه شدند. برای این منظور ابتدا شاخص های صادراتی و وارداتی محصولات کشاورزی هر یک از بیست کشور منطقه منا محاسبه و سپس شاخص مزیت نسبی آشکار شده تجارت محصولات کشاورزی این کشورها محاسبه شدند. نتایج به دست آمده نشان می دهد که کشور ایران در دوره زمانی مورد نظر تنها در سال 1998 دارای مزیت نسبی در صادرات محصولات کشاورزی بود. بررسی همبستگی بین شاخص کشورهای منطقه نشان می‏دهد که ایران در تجارت محصولات کشاورزی با کشورهای لیبی، لبنان، عربستان، عمان و سوریه رابطه مثبت دارد. در واقع چنین استنباط می‌گردد که مزیت نسبی صادراتی محصولات کشاورزی ایران با کشورهای فوق ارتباط داشته و به منظور گسترش و توسعه صادرات محصولات کشاورزی، باید به سیاست گذاری های تعیین شده از سوی این کشورها نیز توجهات ویژه ای شود تا منجر به کسب بازارهای هدف جدید و افزایش سودآوری تجارت این محصولات گردد. همچنین به منظور آشنایی با چشم انداز صادراتی محصولات کشاورزی، وضعیت مزیت صادراتی ایران در تجارت محصولات کشاورزی با استفاده از روش ARIMA 3 تا سال 1404 پیش بینی شد. نتایج نشان می دهد که شاخص صادراتی ایران در دوره ی پیش بینی شده دارای روند نزولی خواهد بود که نیاز به اعمال سیاست های جدی در جهت کنترل تبعات منفی آن و همچنین اجرای برنامه-های سند چشم‎انداز توسعه تجارت محصولات غیرنفتی و کاهش تکیه بر درآمدهای نفتی می باشد. همچنین بررسی پلان تجاری ایران نشان می-دهد که کشور در صادرات محصولات کشاورزی در منطقه در سال های 2009-2007 با وجود رشد جهانی واردات محصولات کشاورزی، بازنده در بازار بوده و بازارهای تجاری هدف خود را از دست داده و یا اینکه نتوانسته همگام با رشد واردات جهانی، سهم جدیدی از بازار را کسب نماید.

کلیدواژه‌ها

20.1001.1.20084722.1392.27.1.6.0

عنوان مقاله [English]

Investigating Export Potential Vision and Competitiveness of Iran's Agricultural Product in Middle East and North Africa

نویسندگان [English]

M.R. Pakravan ¹
O. Gilanpour ²

¹ gricultural Economics, Tehran University, Iran

² Chair, Foreign Trade & Marketing Research Department; Agricultural Planning, Economics and Rural Development Research Institute

چکیده [English]

Present study, compares Iran's agricultural products competitiveness power with MENA's countries during 1995-2011. For accomplishing mentioned goal, first, agricultural commodities export and import indices calculated for each one of twenty countries of mentioned region and then revealed comparative advantages index of agricultural commodities trade calculated. Results showed that Iran had comparative advantages in agricultural commodities export only in 1998. Investigating correlation among MENA's countries revealed that Iran had positive relationship with Libya, Lebanon, Saudi Arabia, Oman and Syria. So, it is concluded that Iran's agricultural products export comparative advantages correlated with mentioned countries and for developing agricultural products export we should consider mentioned countries policies in a way that new export goal markets and trade benefits increase have been accomplished. In order to investigate Iran's position in exporting agricultural commodity, Iran's export comparative advantages forecasted till 2017 via ARIMA. Results revealed that mentioned index had declining trend in forecasted period which raised the need of applying serious policies for controlling negative consequences and also, performing the program of nonpetroleum commodities trade expansion document and reducing the petroleum income dependency. Evaluating Iran's trade plan showed that Iran was the loser in market during 2007 till 2009 in agricultural commodities export and loses trade goal markets or could not acquire new share in markets proportionate with global import growth.

کلیدواژه‌ها [English]